Suchość w gardle i jamie ustnej może towarzyszyć zarówno ostrym infekcjom, jak i chorobom przewlekłym. Jest to także problem, który dotyka osoby w podeszłym wieku ze względu na obniżoną produkcję śliny i związaną z tym suchość błon śluzowych jamy ustnej i gardła. Wysuszona śluzówka gardła powoduje w trudności w przełykaniu pokarmu i dyskomfort podczas jedzenia. Jakie są przyczyny powstawania suchości w gardle?
Czym jest suchość w ustach?
Suchość w jamie ustnej, inaczej kserostomia jest wynikiem zmniejszenia produkcji i wydzielania śliny. Nieprawidłowa praca gruczołów ślinowych może wynikać z występowania chorób ogólnoustrojowych lub być skutkiem ubocznym stosowanej farmakoterapii.
Brak wystarczającej ilości śliny w jamie ustnej i tym samym niedostateczne nawilżenie błony śluzowej może powodować wiele problemów zdrowotnych wywołanych przez:
- niewłaściwe pH jamy ustnej;
- brak ochrony zębów i błony śluzowej przed działaniem patologicznych drobnoustrojów poprzez działanie immunoglobulin;
- utrudnione formowanie kęsa pokarmowego;
- ból podczas przełykania;
- niedostateczne oczyszczanie jamy ustnej z resztek pokarmowych;
- ograniczenie procesów trawienia rozpoczynających się w jamie ustnej (obniżenie amylazy ślinowej, proteinazy i lipazy).
Naturalna fizjologicznie jest suchość w ustach po przebudzeniu, gdyż w ciągu nocy praca ślinianek jest bardzo ograniczona.
Suchość w gardle – skutki uboczne
Suchość i drapanie w gardle to uporczywy objaw mogący wskazywać na rozpoczynającą się infekcję górnych dróg oddechowych. Odpowiednie nawilżenie śluzówki gardła odpowiada za część procesów fizjologicznych związanych z wymianą gazową. Zadaniem śluzu wyścielającego jamę ustną, nosową i gardło jest ochrona przed drobnoustrojami i drobinkami, które usuwane są z organizmu za jego pośrednictwem poprzez odruch wykrztuśny lub schodzi do przewodu pokarmowego gdzie mikroorganizmy neutralizowane poprzez działanie kwasu solnego. Dodatkowo z produkowanego śluzu powstaje para wodna wykorzystywana do ogrzewania wdychanego powietrza. Właściwie nawilżone powietrze umożliwia przenikanie tlenu do krwi. Wydzielina produkowana przez gruczoły gardłowe umożliwia przemieszczanie się uformowanego w jamie ustnej kęsa pokarmowego.
Podrażnione gardło i ból w przełyku sprawiają dyskomfort choremu, a przede wszystkim utrudniają przyjmowanie pokarmów. Szczególnie w stanach obniżonej odporności niezwykle istotne jest prawidłowe odżywianie, aby dostarczać organizmowi na bieżąco wszystkie składniki pokarmowe, witaminy i minerały, które będą pozytywnie wpływały na przywracanie zdrowia. Niedożywienie w chorobie może skutkować brakiem szybkiej regeneracji uszkodzonych tkanek.
Jakie są przyczyny suchości w gardle?
- Infekcje górnych dróg oddechowych, którym zwykle towarzyszy pieczenie, drapanie w gardle i kaszel – zapalenie gardła, zapalenie krtani, zapalenie migdałków, grypa;
- Kserostomia – suchość w jamie ustnej spowodowana zaburzeniem pracy ślinianek. Brak odpowiedniego nawilżenia jamy ustnej skutkuje powstawaniem suchości w gardle.
- Nadmierna eksploatacja narządu głosu – powoduje podrażnienie gardła, występuje także chrypka i kaszel. Problem ten dotyczy osób pracujących głosem – nauczycieli, lektorów, prezenterów, aktorów, piosenkarzy.
- Wdychanie zbyt suchego powietrza – suchy klimat i wysoka temperatura otoczenia, przebywanie w pomieszczeniach nadmiernie ogrzewanych zimą lub zbyt intensywnie klimatyzowanych.
- Palenie papierosów to kolejna z przyczyn ciągłego uczucia suchości w gardle. Oprócz wdychania wielu szkodliwych substancji, ciepłe powietrze z rozżarzonego podczas spalania tytoniu wysusza śluzówkę gardła. Charakterystyczne dla palaczy są objawy takie jak suchość w ustach, suchość w gardle, drapanie w gardle i chrypka oraz gęsty śluz w gardle.
- Spożywanie alkoholu w nadmiernych ilościach także wpływa na suchość w gardle, suchość języka i jamy ustnej. Etanol powoduje wysuszenie śluzówki i zaburza naturalną mikroflorę. Objawy zwykle nasilają się rano, po nocy poprzedzonej spożywaniem większej ilości alkoholu. Suchość w ustach w nocy powoduje zaburzenie ciągłości snu, gdyż odczuwane pragnienie powoduje liczne wybudzenia.
- Zanieczyszczenie powietrza oraz smog to czynniki środowiskowe powodujące wzmożoną suchość w gardle. Wdychanie szkodliwych pyłów wywołuje podrażnienie gardła, suchość w ustach, kaszel i chrypkę.
- Choroby o podłożu psychicznym np. zaburzenia lękowe, czyli nerwice mogą powodować suchość w gardle i chrząkanie u dzieci i dorosłych. Zwykle epizody mają miejsce w sytuacjach stresowych i są jedną z metod na rozładowanie napięcia. Niektóre osoby odczuwają pieczenie w jamie ustnej w nerwicy.
Jak leczyć suchość w gardle?
Suchość w gardle, drapanie w gardle, swędzące gardło to objawy, które sprawiają choremu duży dyskomfort szczególnie podczas przełykania jedzenia i płynów, utrudniają komunikację werbalną, co zaburza codzienne funkcjonowanie. Jeżeli suchość i drapanie w gardle są wynikiem infekcji, to w pierwszej kolejności należy obniżyć stan zapalny w organizmie i wesprzeć odporność ustroju, co przyspiesza szybkość reakcji immunologicznej. Jako wsparcie układu odpornościowego do walki z infekcją bardzo dobrze sprawdzą się preparaty lecznicze na bazie aloesu drzewiastego, które są skuteczne w infekcjach bakteryjnych i wirusowych. Warto również sięgnąć po preparaty na bazie porostu islandzkiego, które skutecznie nawilżą śluzówkę jamy ustnej i gardła co uśmierzy odczuwanie uporczywych objawów, takich jak swędzenie gardła, czy chrypka.
W aptekach dostępne są preparaty najczęściej na bazie ziół, dodatkowo o działaniu antyseptycznym, które nawilżą gardło oraz przyśpieszą regenerację uszkodzonej śluzówki, oraz uśmierzają dolegliwości bólowe.
Sposoby na podrażnione gardło:
- płukanie gardła (szałwia, rumianek);
- pastylki do ssania (porost islandzki, prawoślaz, szałwia);
- aerozole (porost islandzki);
- herbaty ziołowe (rumianek, lipa).
lek. Michał Dąbrowski