Ból i obrzęk to następstwa stanu zapalnego, który jest reakcją obronną układu odpornościowego. Spuchnięte, piekące gardło może więc świadczyć o przeziębieniu, ale równie dobrze być objawem alergii lub zupełnie innej choroby. Przyczyny bólu gardła są bardzo różne, jednak tylko ich trafne rozpoznanie pozwala na skuteczne leczenie i pozbycie się uciążliwej dolegliwości. Dlatego, gdy ból gardła niepokoi, należy pilnie skonsultować się z lekarzem.
O czym może świadczyć spuchnięte gardło?
Na co może wskazywać spuchnięte gardło? Na wiele bardzo różnych chorób! Poniżej kilka wybranych przykładów.
Spuchnięte migdałki i angina
Spuchnięte gardło często jest objawem zapalenia gardła i migdałków podniebiennych, które wywołują zarówno wirusy, jak i bakterie. Przy tej chorobie występuje silny ból gardła, dokuczliwy zwłaszcza przy przełykaniu. To objaw wynikający z obrzęku i przekrwienia błony śluzowej migdałków, na których zasiedliły się chorobotwórcze drobnoustroje – wirusy Coxackie, Epsteina-Barr lub Herpes simplex – albo bakterie, najczęściej paciorkowce ropotwórcze Streptococcus pyogenes. Z innych chorób dróg oddechowych trzeba wymienić tu mononukleozę zakaźną i choroby z kręgu krupu (zapalenie krtani i tchawicy), na które narażone są szczególnie dzieci i osoby pracujące głosem.
Spuchnięte gardło i alergie
Spuchnięte gardło (obrzęk gardła) jest objawem nie tylko infekcji górnych dróg oddechowych (przeziębienia czy anginy), lecz także alergii. Alergeny są traktowane przez układ immunologiczny podobnie, jak zarazki – stanowią dla organizmu zagrożenie, przeciw któremu należy wymierzyć mechanizmy obronne. Jednym z nich jest lokalny stan zapalny. Zapalenie powoduje większą przepuszczalność naczyń krwionośnych w śluzówce, przez którą łatwiej przenikają komórki odpornościowe, a także patogeny. To prowadzi do obrzęku i zaczerwienienia błony śluzowej oraz odczuwanych subiektywnie objawów – bólu i pieczenia w gardle. Reakcję alergiczną rozpoznaje się po objawach nasilających się w konkretnym momencie (przy ekspozycji na alergen), a także w nocy i nad ranem. Oprócz dolegliwości gardłowych może wystąpić katar, kaszel, uczucie duszności, łzawienie i pieczenie oczu.
Czynnikiem drażniącym gardło są pyły i zanieczyszczenia przemysłowe. Gdy pojawia się ból gardła, odczuwany dość nisko, blisko przełyku, a do tego dochodzi uczucie zaflegmienia i niedrożność nosa, można podejrzewać niekorzystny wpływ na układ oddechowy niektórych substancji. Ból gardła bywa też skutkiem częstych zmian temperatur, przebywania w klimatyzowanych pomieszczeniach, jak również wdychania zbyt suchego powietrza. Czerwone gardło bez bólu często jest objawem przesuszenia śluzówki, co zdarza się nierzadko w sezonie grzewczym.
Spuchnięte gardło i inne choroby
Obrzęk śluzówki gardła pojawia się w przebiegu różnych chorób, nie tylko tych ze strony układu oddechowego. Uczucie ucisku w gardle wskazuje na przykład na zaburzenia endokrynologiczne. Obrzęk szyi i chrypka są jednymi z objawów niedoczynności tarczycy, a zmiana zabarwienia głosu, której towarzyszą dolegliwości gardłowe (kaszel, suchość, ból gardła) pojawia się podczas menopauzy.
W diagnostyce obrzękniętego gardła bierze się również pod uwagę chorobę refluksową przełyku oraz zaburzenia nerwicowe. W obu przypadkach pojawia się „gula w gardle” – w nerwicy nazywa się to globus histericus. Charakterystyczny ucisk w gardle i klatce piersiowej pojawia się w sytuacjach stresowych i przemija po zjedzeniu czegoś lub wypiciu szklanki wody, co niestety nie działa na objawy refluksu.
Bolące, opuchnięte gardło wymaga szczegółowej diagnostyki, również w kierunku awitaminozy, chorób serca, nerek, cukrzycy i zwyrodnienia kręgosłupa. Ponadto należy sprawdzić, czy nie jest to skutek uboczny przyjmowania niektórych leków. Niepokojące są szczególnie objawy pojawiające się po jednej stronie ciała. Jednostronny ból gardła może świadczyć o toczącym się nowotworze i wymaga pilnej konsultacji z lekarzem. Diagnostyka jest kluczowa, ponieważ przesądza o sposobie leczenia, a więc także pokonaniu choroby i jej męczących objawów.
Jak szybko wyleczyć ból gardła?
Aby wyleczyć ból gardła, najpierw należy poznać jego przyczynę. Jeśli jest objawem infekcji bakteryjnej, konieczne jest podanie antybiotyku. Spuchnięte migdałki, zajęte przez paciorkowce ropotwórcze, dają się skutecznie wyleczyć penicyliną, na którą te bakterie są bardzo wrażliwe. Trudniej jest z leczeniem infekcji wirusowych, przy których zostaje jedynie działanie doraźne. Dobrym sposobem na zahamowanie rozwoju infekcji górnych dróg oddechowych jest przyjmowanie preparatów immunomodulujących. Leki zawierające wyciąg wodny z liści aloesu drzewiastego skutecznie hamują replikację wirusów, ale też namnażanie się bakterii, a przy tym wzmacniają mechanizmy odpornościowe. Z ich pomocą można skrócić czas trwania infekcji, a więc również utrzymywania się uciążliwych objawów. Przy przeziębieniu sprawdzą się ponadto preparaty o działaniu miejscowym, zawierające substancję czynną, która znieczula, hamuje stan zapalny i działa okluzyjnie (np. chlorowodorek benzydaminy). Oprócz tabletek na gardło pomocne są płukanki z roztworu soli fizjologicznej oraz ziołowe inhalacje. Jeśli natomiast gula w gardle wskazuje na refluks, należy rozpocząć leczenie specjalistyczne. To samo dotyczy wszelkich innych chorób przynoszących dolegliwości gardłowe.
Lek. Michał Dąbrowski