Choruje na nią niemal każdy. Nie każdy jednak wie, jak prawidłowo ją leczyć, ani co jest przyczyną grypy. Warto wiedzieć więcej o grypie u dzieci, niemowląt i dorosłych.
Grypa – objawy
Co roku chorują na nią miliony, a mimo to wciąż wiele osób ignoruje profilaktykę lub szczepienia. Zacznijmy więc od podstaw. Objawy grypy to:
- ogólne rozbicie,
- ból gardła,
- kaszel,
- gorączka,
- dreszcze, uczucie zimna,
- bóle mięśni,
- ból głowy,
- osłabienie,
- zatkany nos.
W Polsce sezon grypowy trwa od października do kwietnia. Latem grypa może się zdarzyć, jeśli np. osoba chora odwiedzała kraj, w którym wtedy trwa sezon na grypę. Szacuje się, że na grypę choruje kilka milionów osób rocznie. Dane nie są zbyt dokładne, bo nie każdy idzie do lekarza, a do tego nie wszystkie przypadki są rejestrowane. Niektórzy w okresie jesienno-zimowym chorują na inne wirusy lub np. zatrucie pokarmowe, ale są leczeni lekami na grypę, gdyż takie jest ich wstępne rozpoznanie.
Rocznie na grypę umiera najwyżej sto kilkadziesiąt osób. Takich przypadków może być nieco więcej, bo np. osoby starsze często mają powikłania po źle leczonej grypie, które następnie są przyczyną przyjęcia do szpitala i śmierci.
Skąd się bierze grypa?
Grypa to wirus, którego działanie zostało opisane po raz pierwszy w średniowieczu. Obecnie większość zachorowań jest związana ze szczepem A/H1N1. Zarażenie grypą odbywa się poprzez dotyk lub drogą kropelkową. Siedliskami zachorowań są więc miejsca pracy, szkoły i środki komunikacji publicznej. Po 1-10 dniach od zarażenia chory sam zaczyna zarażać. Nie trzeba mieć objawów grypy, by móc przekazać wirusa innym. Stąd w sytuacji przebywania w dużych skupiskach ludzkich, uniknięcie zakażenia jest tak trudne.
Grypa a przeziębienie
Typowe objawy grypy są właściwie identyczne z tymi, jakie wykazuje zwyczajne przeziębienie. Chorób tych nie należy jednak mylić. Grypa może spowodować poważne powikłania, a przede wszystkim – można się nią dość łatwo zarazić.
Poniższe objawy są wspólne dla przeziębienia i grypy:
- katar,
- ból gardła,
- ból głowy,
- kaszel.
Objawy grypy pojawiają się bardzo gwałtownie np. po powrocie z pracy wszystko jest w porządku, a wieczorem chory leży w łóżku i czuje się fatalnie. W przypadku grypy silniejsze są dreszcze i uczucie ogólnego rozbicia, które może uniemożliwić wykonywanie podstawowych obowiązków. Przeziębienie rozprzestrzenia się podobną drogą.
Dodatkowo podobne objawy (katar, kaszel) może wywołać np. wyjście na dwór z mokrymi włosami czy chodzenie w zbyt lekkim ubraniu. Można się więc do pewnego stopnia spodziewać kataru i szybko zareagować przy pierwszych objawach przeziębienia, podczas gdy grypa pojawia się w znacznie bardziej niespodziewany sposób.
Zakażenia wirusem grypy nie da się pozbyć za pomocą żadnych środków dostępnych bez recepty. Można natomiast budować odporność dzięki środkom stosowanym profilaktycznie.
Odpowiednia ilość minerałów i substancji aktywnych powoduje, że ciało ma więcej energii do walki z chorobą, a zarażenie grypą może mieć łagodniejszy przebieg. Warto zapobiegać w ten sposób osłabieniu organizmu, co przyda się zarówno przy zwalczaniu przeziębienia, jak i grypy.
Przeziębienie raczej nie niesie też ryzyka powikłań. Specjaliści apelują, aby w niektórych przypadkach grypy sięgnąć po fachowy lek przeciwwirusowy zamiast zwykłych domowych metod. Jednak zaleca się też ostrożność, gdyż może osłabić odporność, przez co łatwiej będzie o zakażenie w przyszłości.
Grypa a inne wirusy – co z koronawirusem?
Koronawirus rozprzestrzenia się szybko, został już stwierdzony u naszych wschodnich i zachodnich sąsiadów, a jego pierwsze objawy są bardzo podobne do grypy. Głównie chodzi o ból głowy i uczucie rozbicia. Na grypę umiera w Polsce rocznie ponad sto osób, zarazić się jest bardzo łatwo, a powikłania mogą być groźne dla życia. Warto jednak przestrzegać tych samych środków ostrożności, co w profilaktyce grypy – zmniejszy to również szansę na potencjalne zarażenie koronawirusem.
Grypa w ciąży
Objawów grypy nie wolno lekceważyć w ciąży. Wśród powikłań są te najgroźniejsze dla życia płodu. Dlatego w ciąży odbywającej się jesienią i zimą warto być gotowym na konieczność nagłej wizyty u lekarza i przyjmowanie leków.
Matka karmiąca nie musi odstawiać dziecka od piersi. Ważne są jednak zasady higieny, takie jak mycie rąk. Można też zaopatrzyć się w maseczkę jednorazową, by zminimalizować ryzyko zarażenia dziecka.
Trzeba pamiętać, że z popularnych leków przeciwbólowych wskazane jest tylko stosowanie tych z paracetamolem. Warto też dbać o odpowiednią odporność organizmu już wcześniej, aby wzmocnić go do walki z chorobą. W tym celu wskazane jest jedzenie świeżych owoców i dbanie o odpowiednie spożycie minerałów oraz witamin, szczególnie tych związanych z odpornością, jak witamina C. Przed podjęciem decyzji o ciąży można profilaktycznie zaszczepić się na grypę, by zminimalizować ryzyko jej nieprzyjemnych konsekwencji i powikłań. Dozwolone, a nawet zalecane jest szczepienie kobiet ciężarnych w odpowiednim okresie ciąży.
Grypa u dziecka i niemowlaka
U dzieci objawy grypy są często mylone z zatruciem pokarmowym. Wiąże się to z faktem, że u małych dzieci do typowych objawów grypy dochodzą też te ze strony układu pokarmowego: biegunka, jadłowstręt i wymioty. Powikłania po grypie u dzieci, tak jak u starszych, są wyjątkowo groźne, dlatego choroba nie powinna być ignorowana.
Dzieci na grypę chorują bardzo często. Zakładając, że w klasie jest kilkadziesiąt osób, a większość rodziców nie zostawia chorych dzieci w domu na odpowiednio długi czas łatwo obliczyć, że – szczególnie młodsze dzieci – chorują standardowo nawet kilka razy w sezonie.
W przypadku dzieci zarażanie wirusem grypy jest najbardziej prawdopodobne w momencie, gdy dziecko ma najwyższą gorączkę. Znika natomiast w dobę po jej całkowitym ustąpieniu. U niemowląt grypa rozwija się bardzo szybko i objawia się wysoką gorączką, powyżej 39 stopni.
Szczepienia przeciwko grypie zaleca się wszystkim dzieciom a szczególnie chorym na astmę, niewydolność nerek, HIV czy wątroby, cukrzycę i choroby neurologiczne.
Szczepionki na grypę
Dzięki diagnostyce grypy możliwa jest weryfikacja szczepu odpowiedzialnego za chorobę. To pozwala opracować szczepionki, które wykazują skuteczność przeciwko wirusowi. W Polsce na grypę szczepi się jedynie kilka procent populacji. Warto wiedzieć, że szczepionki na grypę, mimo skuteczności, nie eliminują w stu procentach ryzyka zakażenia. Są skuteczne w ok. 60 proc. przypadków. Warto jednak pamiętać, że wraz z grypą mogą pojawić się groźne powikłania, szczególnie niebezpieczne dla osób starszych czy kobiet w ciąży.
Każdego roku opracowywane są nowe szczepionki odpowiadające na wirusy grypy, które najczęściej atakują w danym sezonie. Najlepiej zaszczepić się jeszcze jesienią, bo szczyt zachorowalności przypada na zimę. Warto pamiętać, że szczepionka zaczyna działać po dwóch tygodniach. Szczepienia w Polsce są zalecane, ale nierefundowane, dlatego trzeba kupić szczepionkę na grypę we własnym zakresie lub umówić się na szczepienie w przychodni.
Leczenie grypy
W gabinecie lekarza pierwszego kontaktu można sprawdzić, czy jest się zarażonym wirusem grypy. Na tej podstawie lekarz zleca terapię. Zazwyczaj składają się na nią leczenie objawowe a czasem leki przeciwwirusowe. Mogą to być również witaminy wspomagające odporność.
Ponieważ przyczyną grypy jest wirus, nie można zrobić zbyt wiele, aby skrócić przebieg choroby. W tym czasie pacjent jest osłabiony i obolały, dlatego najlepszą terapią jest pozostanie w łóżku i rezygnacja z codziennych obowiązków. Pozostanie w domu zabezpiecza też przed zarażeniem się. W tym czasie warto odpowiednio się nawadniać i zażywać leki przeciwgorączkowe i przeciwbólowe. Warto sięgnąć po leki wspierające nasz układ odpornościowy, dzięki czemu organizm zintensyfikuje walkę i ma szansę szybciej wrócić do zdrowia. Sprawdzą się tutaj leki na bazie wyciągu z aloesu drzewiastego, pelargonii afrykańskiej czy jeżówki purpurowej. U pacjentów chorujących na grypę może też wystąpić lekki jadłowstręt. Nie trzeba zmuszać się do jedzenia poza lekkimi posiłkami, takimi jak zupy. Można też stosować leki przeciwko kaszlowi i katarowi.
Profilaktyka grypy
Popularne w Azji maseczki na twarz wcale nie są przesadą w sezonie zachorowalności na grypę. Osoby, które pracują w zatłoczonych pomieszczeniach i mogą mieć stały kontakt z chorymi (szpitale, autobusy, szkoły), mogą uniknąć zachorowania, jeśli będą je stosować. Poza tym warto dokładnie myć ręce wodą z mydłem i unikać dotykania twarzy – łatwo zarazić się, dotykając tej samej klamki, co chory, a następnie okolic ust czy nosa. Jak widać, choć objawy grypy mogą dotknąć każdego, to każdy może też sporo zrobić, by zapobiec chorobie, a profilaktyka grypy ogranicza się do przestrzegania prostych zaleceń.
Powikłania po grypie
Sama choroba nie należy do przyjemnych, ale ogranicza się do ok. tygodnia spędzonego w łóżku z katarem. Groźniejsze są powikłania po grypie, które dla dzieci i osób starszych mogą nawet zakończyć się śmiercią. Najczęstszym jest zapalenie płuc. Często występuje razem z niemijającymi objawami grypy. Jeśli więc grypa przeciąga się dłużej niż zwykle, a do tego objawy się zaostrzają, warto skonsultować się z lekarzem.
Kolejne możliwe powikłania po grypie to:
- angina,
- zapalenie opon mózgowych,
- zapalenie mięśni,
- zapalenie ucha środkowego,
- zapalenie zatok,
- zapalenie opon mózgowych.
To właśnie w związku z tymi powikłaniami zdarza się, że po grypie można dochodzić do siebie wiele miesięcy. Często dzieje się tak w przypadku najmłodszych i najstarszych pacjentów. U dzieci dodatkowo jako pośrednie powikłanie po grypie może wystąpić zespół Reye’a. Dlatego też nie poleca się dawania im aspiryny. Zamiast tego lepiej budować ich odporność za pomocą leków na bazie naturalnych składników i witamin.
Lek. Michał Dąbrowski
Bibliografia:
- Zahorski, I. Zendran, Złoty wiek grypy. Krótka historia pandemii, UM im. Piastów Śląskich we Wrocławiu
- Brown, Grypa. Sto lat walki, WUJ, 2019
- Brydak, Znaczenie zakażeń wirusem grypy w populacji polskiej.Int. Rev. Allergol. Clin. Immunol. Family Med., 2013; Vol. 19
- Praca zbiorowa, Ogólnopolski Program Zwalczania Grypy, raport,2019, adres: http://opzg.cn-panel.pl/resources/Raport%20grypowy_lipiec_16.07-22.07.pdf , [dostęp: 18.02.2020]