Wymaz z nosa jest badaniem przeprowadzanym w przypadku przewlekłych infekcji nosa. Ma na celu wykrycie skolonizowanych w nozdrzach bakterii, aby zastosować celowaną antybiotykoterapię. Jakie są wskazania do wykonania cytologii błony śluzowej nosa i jak przebiega badanie wymazu z nosa?
Wymaz z nosa – do czego służy badanie?
Cytologia nosa jest niezwykle przydatnym badaniem diagnostycznym, gdyż umożliwia szybkie wykrycie rodzaju patogenu, który wywołuje objawy chorobowe takie jak katar, podrażnienie spojówek, ból głowy i zatok.
Wymaz z nosa pozwala także zróżnicować nieżyt alergiczny i niealergiczny oraz ocenić procesy zapalne toczące się w błonie śluzowej nosa. Dzięki przeprowadzeniu wymazu z nosa lekarz jest w stanie monitorować efekty zastosowanej terapii.
Innym badaniem służącym do oceny morfologicznej błony śluzowej nosa, jest badanie histopatologiczne. Jest to metoda bardziej inwazyjna, niż badanie wymazu z nosa, jednak o dużo większej dokładności, gdyż pokazuje wszystkie komórki występujące na całym przekroju błony śluzowej.
Cytologia nosa może być wykonywana niezależnie od wieku i badanie można wielokrotnie powtarzać u tego samego pacjenta. Wymaz z nosa jest bardzo przydatny w przypadku diagnostyki małych dzieci.
Wskazaniem do badania są przewlekłe nieżyty nosa i zatok przynosowych, w których przebiegu zalecana przez lekarza terapia antybiotykowa jest nieskuteczna. Pozwala też wychwycenie alergicznego nieżytu nosa, który wymaga zupełnie innego prowadzenia, niż zakażenie bakteryjne, czy wirusowe.
Dzięki rozwojowi dziedziny, jaką jest rynologia, zachodzi możliwość dokładnej oceny zmian patologicznych oraz procesów zapalnych toczących się w obrębie błony śluzowej nosa. Istnieje ścisła zależność pomiędzy zapaleniem zatok przynosowych i stanu zapalnego błony śluzowej nosa. Podobnie choroby górnych i dolnych dróg układu oddechowego są ze sobą ściśle powiązane.
Wymaz z nosa – jak wygląda badanie?
Wymaz z nosa nie jest bolesnym badaniem, jednak u niektórych osób może powodować dyskomfort. Wykonywane jest w pozycji leżącej lub siedzącej, przy mocnym odchyleniu głowy osoby poddawanej badaniu. Materiał z nozdrzy jest pobierany przy użyciu specjalnego patyczka. Wymaz jest umieszczany w jałowym opakowaniu, którego podłoże pozwala na intensywny rozwój mikroorganizmów zasiedlających jamę nosową. Bardziej zaawansowaną wersją badania wymazu z nosa jest przeprowadzanie endoskopii, podczas którego pobierany jest także wymaz z zatok przynosowych, aby stworzyć pełen obraz diagnostyczny górnych dróg oddechowych. Badanie endoskopowe jest bardziej zaawansowaną metodą pobierania wymazu i jest przeprowadzane przez specjalistę otolaryngologa przy zastosowaniu znieczulenia.
Cytologia błony śluzowej nosa – jak przygotować się do badania?
Samo przygotowanie do badania wymazu z nosa nie wymaga od pacjenta szczególnych obostrzeń, wskazówek ani specjalnych zaleceń. Pora badania nie odgrywa także żadnej roli. Jedyne co należy spodziewać się dyskomfortu, który jest odczuciem subiektywnym, wobec czego niektórzy pacjenci nie odczuwają bólu, ani nieprzyjemnych doznań związanych z podrażnieniem śluzówki nosa.
Prawidłowo przeprowadzona cytologia nosa wymaga obecności w nozdrzach wydzieliny, dlatego przed samym badaniem nie należy pozbywać się zalegającego kataru.
W dniu badania nie powinno się także stosować żadnych leków o działaniu przeciwzapalnym, czy antybakteryjnym np. maści, żeli, aerozoli, gdyż wynik badania byłby wówczas mało wiarygodny. Pacjent, u którego przeprowadzany jest wymaz z nosa, nie powinien być w trakcie antybiotykoterapii. Kuracji antybiotykiem pod żadnym pozorem nie należy przerywać, dlatego trzeba wstrzymać się z badaniem. Wówczas cytologię nosa przeprowadza się w odstępie tygodnia od podania ostatniej dawki antybiotyku.
Wymaz z nosa – jak interpretować wyniki?
Wymaz z nosa może dać wynik dodatni albo ujemny i na tej podstawie podejmowane są dalsze kroki w leczeniu pacjenta.
Wynik ujemny cytologii nosa świadczy o tym, że w jamie nosowej nie znaleziono żadnych patologicznych drobnoustrojów. Wówczas można wykluczyć zakażenie bakteryjne i co daje podstawy do dalszej diagnostyki, najczęściej w kierunku zakażenia wirusowego lub niewykrytych do tej pory alergii.
Wynik dodatni badania wymazu z jamy nosowej stanowi podstawę do stwierdzenia infekcji bakteryjnej. Zasadne jest wtedy przeprowadzenie antybiogramu, który wskazuje na konkretny szczep bakterii, który namnożony w nadmiarze, wywołuje objawy chorobowe. Daje to podstawę do przeprowadzenia celowanej terapii antybiotykiem zwalczającym chorobotwórcze mikroorganizmy.
Wymaz z nosa – cena badania
Cena cytologii nosa ustalana jest przez placówkę medyczną, w której przeprowadzane jest badanie. To, ile kosztuje wymaz z nosa i gardła, może stanowić wydatek od 30 do 60 zł, więc rozbieżności są duże. Warto dodać, że wymaz z nosa jest całkowicie refundowany przez NFZ, jeżeli skierowanie otrzymamy od lekarza w ramach narodowego ubezpieczenia zdrowotnego.
Mikroflora zasiedlająca jamę nosową jest zjawiskiem naturalnym i niezbędnym do utrzymania prawidłowych procesów fizjologicznych śluzówki. Przerost patologicznej mikrobioty wywołuje stan chorobowy. Muszą jednak zaistnieć sprzyjające okoliczności do rozwoju chorobotwórczych drobnoustrojów. Dodatkowo można przypuszczać, że układ odpornościowy organizmu nie działa w sposób prawidłowy, a reakcja immunologiczna jest opóźniona lub niewystarczająca. W okresach obniżonej odporności lub aktywnej terapii antybiotykami warto wspomóc ustrój naturalnymi preparatami leczniczymi o działaniu immunostymulującym. Takie działanie wykazują: pelargonia afrykańska, jeżówka purpurowa i aloes drzewiasty. Leki zawierające w swym składzie wodny wyciąg z liści aloesu drzewiastego są skuteczne w terapii infekcji górnych dróg oddechowych, zarówno pochodzenia bakteryjnego, jak i wirusowego.
Lek. Michał Dąbrowski