Katar to choroba, z którą mamy do czynienia bardzo często, a szczególnie dotyka ona małych dzieci. Rodzice muszą zmagać się z katarem u najmłodszych nawet kilkanaście razy w roku. Najczęściej nieżyt nosa nie jest groźny, ale jego objawy – zmniejszenie drożności nosa i trudności z oddychaniem – są bardzo uciążliwe. Co powinieneś zrobić, jeśli pojawi się katar u dziecka?
Katar u dzieci
Katar najczęściej trwa kilka dni, ale dolegliwość ta bywa uporczywa. Kanały nosowe u dzieci są bardzo małe, dlatego nawet niewielki obrzęk nosa może spowodować całkowitą jego niedrożność. Katar u dziecka może doprowadzić do tego, że maluch będzie mieć problemy ze snem czy też nie będzie mógł swobodnie jeść. Co istotne, przewlekły katar u dziecka może powodować zaburzenia oddychania – dziecko będzie mieć stale otwarte usta i rozszerzone skrzydełka nosa. Zapalenie błony śluzowej nosa jest zdecydowanie najbardziej dokuczliwe w przypadku niemowląt, które oddychają wyłącznie przez nos i to 50 razy na minutę. W przypadku małych dzieci, katar może stanowić przyczynę poważniejszych chorób i doprowadzić np. do zapalenia ucha czy zapalenia zatok. Maluch nie jest w stanie poradzić sobie z dolegliwością bez pomocy rodzica, który musi zadbać o to, aby nosek dziecka był czysty i drożny. Jest to trudne zadanie, gdyż może wymagać powtarzania niezbędnych czynności nawet co kilka minut.
W przypadku pojawienia się kataru u noworodka czy niemowlęcia, idź jak najszybciej do pediatry, który sprawdzi, czy nieżyt nosa nie doprowadził do poważniejszej choroby, takiej jak zapalenie ucha czy płuc. Jeśli chodzi o kilkuletnie maluchy, to na początek wypróbuj domowe sposoby na katar u dzieci i sprawdź, czy przyniosą one efekty. Jeśli po kilku dniach kuracji nie zauważysz żadnej poprawy, to wybierz się na kontrolę do pediatry, który zaleci odpowiednie leczenie. W przypadku, gdy dolegliwość nie ustąpi, dziecko powinien zbadać laryngolog. Ciągły katar u dziecka może oznaczać, że maluch ma przerośnięty trzeci migdał albo skrzywioną przegrodę nosową.
Przyczyny i rodzaje kataru
Katar u dziecka jest objawem łagodnej infekcji wirusowej, tzn. przeziębienia, któremu mogą towarzyszyć stany podgorączkowe, łzawienie i ogólne osłabienie organizmu. Katar może być również efektem infekcji bakteryjnej. Chorobie wówczas towarzyszy gorączka, a leczenie wymagać może antybiotykoterapii.
Wyróżnić można następujące rodzaje kataru:
- wirusowy – najczęściej do stanu zapalnego śluzówki doprowadzają wirusy z grupy rhinowirusów. Łatwo można się nim zarazić np. poprzez kontakt z inną chorą osobą. Początkowo wydzielina z nosa jest wodnista, a później śluzowa. Objawy takiego kataru u dziecka to m.in. problemy z oddychaniem, częste pobudki w nocy i brak apetytu. Może się on przerodzić m.in. w zapalenie spojówek, gardła czy ucha.
- bakteryjny – wydzielina jest najczęściej żółtawa lub zielonkawa. Chorobie może towarzyszyć gorączka, dziecko jest niespokojne, a powikłania mogą być poważne, np. zapalenie płuc. Często konieczna okazuje się antybiotykoterapia.
- alergiczny – bardzo wodnisty katar, któremu często towarzyszy również zapalenie spojówek. Wynika on przede wszystkim z kontaktu z alergenem.
- przewlekły – dziecko ma ciągle zatkany nos, a wydzielina z niego jest białożółta. W pewnych przypadkach pomagają leki, ale może być też i tak, że konieczna będzie operacja. Przykładowe przyczyny przewlekłego kataru to skrzywiona przegroda nosa czy przerośnięty trzeci migdałek.
Żółty katar u dziecka
Jak wspomnieliśmy, wydzielina z nosa może mieć różny kolor, w zależności od podłoża kataru:
- wodnisty katar u dziecka (bezbarwny) – może świadczyć o alergicznym nieżycie nosa i pojawia się najczęściej w okresie pylenia uczulających roślin. Chorobie nie towarzyszy gorączka, a dolegliwości ustępują po ustaniu kontaktu z alergenami.
- gęsty i biały katar u dziecka – oznacza początek infekcji bakteryjnej bądź wirusowej.
- żółty lub zielony katar u dziecka – również może występować zarówno w przypadku infekcji bakteryjnej i wirusowej.
- wydzielina z krwią – może sugerować poważniejszą chorobę układu oddechowego, np. gruźlicę. Błona śluzowa może również krwawić ze względu na zbyt częste korzystanie z kropli do nosa.
Co na katar u dziecka?
Objawy nieżytu nosa należy łagodzić, gdyż w przeciwnym przypadku można doprowadzić do poważnych powikłań. Ważne jest systematyczne oczyszczanie nosa. Sposoby na katar u dziecka to m.in. jego udrażnianie za pomocą wody morskiej czy inhalacje z soli kuchennej lub olejków eterycznych. Jeśli chodzi o katar u dwulatka lub u starszego dziecka, to możesz stosować krople obkurczające błonę śluzową nosa, dzięki którym dziecko nie będzie tak dotkliwie odczuwało dolegliwości związanych z chorobą. Dobrym sposobem na usunięcie wydzieliny z nosa, może być użycie aspiratora, ale pamiętaj o tym, aby zrobić to delikatnie.
Dziecko, które ma więcej niż 12 miesięcy, warto zacząć uczyć samodzielnego wycierania nosa chusteczką, choć maluch zrobi to prawidłowo dopiero, kiedy będzie miał kilka lat. Przed rozpoczęciem wspólnej nauki, zakrop wodę morską do nosa dziecka. Niech maluszek przyłoży chustkę do nosa, uciśnie palcem jedno jego skrzydełko, nabierze powietrza, zamknie usta i dmuchnie z całych sił. Następnie tę samą czynność niech powtórzy w przypadku drugiej dziurki.
Możesz także spróbować różnych sposobów na złagodzenie dolegliwości związanych z katarem:
- podawaj maluchowi czosnek – pokrój go na małe części albo wyciśnij i podaj jako jeden ze składników kanapki. Przygotuj koniecznie wodę do popicia. Czosnek ma silne działanie antybakteryjne.
- zapewniaj dziecku dużo płynów – np. herbatę z dodatkiem syropu malinowego. Pomoże to w rozrzedzeniu wydzieliny.
- używaj maści majerankowej lub ochronnej – smaruj nimi skrzydełka nosa, co ułatwi dziecku oddychanie.
- rób dziecku inhalacje z szałwii lub anyżu – udrożnisz tym samym zatkany nos.
- dbaj o odpowiednie nawilżenie powietrza w domu – możesz użyć do tego celu nawilżacza powietrza. Inny sposobem może być nalanie do wanny gorącej wody i spędzenie kilku minut z dzieckiem.
- można wspomagać się też gotowymi produktami wspierającymi odporność oraz ułatwiającymi zwalczanie infekcji wirusowych i bakteryjnych, jak np. produktami zawierającymi aloes drzewiasty, pelargonię afrykańską czy jeżówkę purpurową.
W przypadku maluchów nie powinno się stosować leków, które są przeznaczone dla dorosłych, gdyż możesz w ten sposób uszkodzić śluzówkę. W przypadku alergicznego kataru bardzo prawdopodobne, że dziecko będzie musiało stale przyjmować leki, które zabezpieczą je przed taką dolegliwością. Zawsze w przypadku, gdy leczenie nie przynosi poprawy, należy udać się do lekarza, który oceni stan dziecka i przepisze odpowiednie lekarstwa.
lek. Michał Dąbrowski