W XXI wieku stres oksydacyjny towarzyszy prawie każdemu z nas. Jest spowodowany aktualnym sposobem życia, który doprowadza do utrzymywania się w organizmie sporej ilości szkodliwych produktów przemiany materii. Co warto wiedzieć o stresie oksydacyjnym, jakie są jego przyczyny i jak mu zapobiegać?
W idealnej sytuacji uboczne produkty przemiany materii (wolne rodniki) są usuwane z organizmu, ponieważ zdrowe i dobrze funkcjonujące ciało ma zdolność do detoksykacji. Problem zaczyna pojawiać się wtedy, gdy równowaga między wolnymi rodnikami a usuwaniem szkodliwych produktów zostaje zaburzona.
Stres oksydacyjny – co to jest?
Jeśli zastanawiasz się, co to jest stres oksydacyjny, to przede wszystkim warto zastanowić się, czym są wspomniane wyżej wolne rodniki.
Oksydanty, czyli wolne rodniki, powstają w organizmie człowieka każdego dnia. W zasadzie tworzą się z każdym oddechem. Ich szkodliwe działanie powinno być zneutralizowane przez antyoksydanty, czyli przeciwutleniacze, które po prostu chronią komórki organizmu przed szkodliwym działaniem wolnych rodników. W tym miejscu warto zadać sobie pytanie, skąd w organizmie pojawiają się antyoksydanty. Pozyskujemy je w głównej mierze z pożywienia. Ich źródłem są karotenoidy, polifenole oraz niektóre witaminy: C, A i E. Przeciwutleniacze można dostarczyć do organizmu także poprzez stosowanie suplementów diety i leków, które zawierają sporą dawkę witaminy C oraz inne składniki, jak np. drogocenny, pod względem utrzymania zdrowia, wyciąg z aloesu drzewiastego lub innych naturalnych roślin, owoców czy ziół.
Warto też wiedzieć, że organizm człowieka również samoczynnie wytwarza własny antyoksydant, czyli glutation, który jest produkowany w wątrobie. Stres oksydacyjny w organizmie powstaje, gdy równowaga między oksydantami a antyoksydantami zostaje z różnych powodów zaburzona. Takiej sytuacji należy jak najszybciej przeciwdziałać, ponieważ przedłużający się niekorzystny dla zdrowia stan nie tylko jest niebezpieczny dla zachowania odpowiedniej kondycji organizmu, lecz także w niektórych przypadkach może być istotnym zagrożeniem dla życia.
Stres oksydacyjny – objawy i przyczyny
Nagłe namnażanie się ilości wolnych rodników i zahamowanie działania przeciwutleniaczy oraz zmniejszenie ich ilości jest zazwyczaj następstwem niehigienicznego stylu życia. Stres, szybkie tempo życia, wielozadaniowość, mała ilość snu, zła dieta składająca się głównie z żywności wysokoprzetworzonej, nałogi – to wszystko doprowadza do powstania stresu antyoksydacyjnego. Niezdrowy styl życia doprowadza do tego, że organizm stopniowo traci naturalną zdolność do usuwania z krwiobiegu substancji toksycznych. Duży wpływ na powstanie stresu oksydacyjnego ma także przebywanie w zanieczyszczonym smogiem środowisku oraz wystawianie się na kontakt z substancjami toksycznymi.
Zagrożenie powstaniem stresu oksydacyjnego w organizmie powstaje także na skutek przyjmowania antykoncepcji, leków przeciwdepresyjnych, sterydów i antykoagulantów.
Stres oksydacyjny a wysiłek fizyczny
Prawdą jest również to, że stres oksydacyjny może powstać także u osób, które podjęły się nadmiernie intensywnego wysiłku fizycznego, choć ich organizm nie został na to stopniowo przygotowany. Podobna sytuacja ma miejsce w momencie uprawiania intensywnego sportu wyczynowego. Wtedy ciało człowieka nie jest w stanie tak szybko poradzić sobie z powstającymi przy przemianach metabolicznych wolnymi rodnikami.
Zwróć uwagę na to, jaką żywność kupujesz!
Niewiele osób ma świadomość tego, że stres oksydacyjny powstaje w organizmie nie tylko na skutek spożywania fast-foodów i żywności przetworzonej, lecz także warzyw i owoców, które zostały mocno nawożone i pryskane chemicznie. Szkodliwe są również produkty smażone i wędzone oraz spleśniałe. W tym miejscu warto zwrócić uwagę na to, że odkrojenie spleśniałej części owocu lub wyrzucenie kilku spleśniałych kromek chleba i pozostawienie reszty nie jest dobrym pomysłem. Cząsteczki pleśni, choć jeszcze niewidoczne gołym okiem, już znajdują się w pozostałej części pożywienia, dlatego należy zawsze wyrzucać cały produkt, a jeśli leżał w chlebaku lub koszyku na owoce, to trzeba również dokładnie umyć cały pojemnik.
Stres oksydacyjny – leczenie
Leczenie celowane stresu oksydacyjnego nie istnieje, a zapobieganie temu zjawisku polega przede wszystkim na profilaktyce. Należy przeorganizować swój styl życia tak, aby był maksymalnie higieniczny. Odpowiednia ilość snu, zdrowa i zbilansowana dieta, unikanie używek i stresu to podstawa. Należy jednak zauważyć, że całkowite unikanie stresu w codziennym życiu nie jest możliwe, ale zawsze możemy niwelować jego skutki, stosując dopasowane do nas techniki relaksacyjne i zmniejszające napięcie nerwowe. Dobrze też włączyć do swojego codziennego menu produkty mające sporą dawkę antyoksydantów, jak np. kakao, jagody, buraki, truskawki, orzechy, ziarna, owoce aronii.
Nadmierny stres oksydacyjny to poważne zagrożenie dla naszego zdrowia, ponieważ może doprowadzać do powstania wielu chorób, jak np. miażdżyca, zawały serca, udary mózgu i choroby wieńcowe. Jak tylko możemy, starajmy się mu aktywnie i skutecznie przeciwdziałać.
lek. Michał Dąbrowski